نشانه‌های بروز افسردگی در سالمندان
روانپزشک دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان اینکه افسردگی یکی از مشکلات شایع دوران سالمندی است، بهترین و موثرترین روش پیشگیری از افسردگی سالمندان را حضور در اجتماع و روابط خانوادگی دانست و گفت: اعضای خانواده و مراقب سالمند باید برای ملاقات‌های وی با دوستان و اطرافیان خود برنامه‌ریزی منظمی داشته باشند تا از انزوای اجتماعی جلوگیری کنند.
به گزارش راهبرد معاصر؛ دکتر سمیه معتضدیان، اختلالات خلقی، اضطرابی و زوال عقل را از شایع‌ترین مشکلات دوران سالمندی عنوان کرد و گفت: سالمندی دوره جدا و منفک شده‌ای از سایر مراحل زندگی نیست، بلکه مرحله مهمی از رشد است که به سایر مراحل زندگی انسان پیوند زده شده است.
وی ادامه داد: وقتی انسان پیر می‌شود در بسیاری از فرایند‌های بیولوژیک بدن تغییراتی ایجاد می‌شود که می‌توان با راهکار‌هایی برای داشتن زندگی سالم‌تر از بروز برخی از این موارد پیشگیری کرد.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این که غالبا دوره سالمندی با مسائل روانشناختی و اجتماعی همراه است، ادامه داد: دوره سالمندی با افزوده شدن سن در تمام ارگان‌های بدن اتفاق می‌افتد یعنی همان‌طور که سیستم ادراری، قلب و عروق و سلول‌ها در حال پیر شدن هستند، روند سالمندی نیز اتفاق می‌افتد.
وی با بیان این که یکی از سیستم‌هایی که تحت تاثیر افزایش سن قرار می‌گیرد، سیستم عصبی و مرکزی مغز است، خاطرنشان کرد: علاوه بر این موضوع، ابعاد زیستی هم وجود دارد که افراد را مستعد ابتلا به اختلالات روانپزشکی در دوران سالمندی می‌کند.
معتضدیان گفت: تغییراتی که در مغز به واسطه سالمندی رخ می‌دهد، می‌تواند فرد را مبتلا به اضطراب، افسردگی یا ترس از پیری کند.
این متخصص روانپزشکی با اشاره به ابعاد روانشناختی و اجتماعی در بروز اختلالات سالمندی، افزود: این اختلالات در دوران سالمندی شایع است؛ فرد تغییر نقش‌هایی را تجربه می‌کند و به واسطه این تغییرات دچار انزوا یا افسردگی می‌شود؛ به طور مثال فردی که در تمام طول عمر خود به طور مداوم فعالیت شغلی مستمری داشته به یکباره بعد از بازنشستگی از بسیاری از فعالیت‌ها باز می‌ماند و یا با مستقل شدن فرزندان نقش‌ها و مسئولیت‌هایش کمتر می‌شود و یا حتی بعد از فقدان دوستان یا عزیزان دچار افسردگی و اضطراب می‌شود.
وی با بیان اینکه کم شدن توانایی فیزیکی و یا حتی تغییرات ظاهری که با پیر شدن ارگان‌های مختلف بدن به وجود می‌آید، برای بسیاری از سالمندان اضطراب‌آور و یا علتی زمینه‌ای برای بروز افسردگی است، هشدار داد: ممکن است به دلیل تغییرات مرتبط با سن، نشانه‌های افسردگی پنهان بماند و یا منجر به کاهش کیفیت زندگی در این افراد شود؛ ولی نکته اینجا است که علائم افسردگی در سالمندان از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به اشکال مختلف ظاهر می‌شود.
او اضافه کرد: احساس طولانی مدت غم و اندوه، ناامیدی و درماندگی یا اضطراب، بی‌قراری و تحریک‌پذیری، گریه بدون دلیل مشخص، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های گذشته، احساس خستگی بدون انجام فعالیت بدنی، اجتناب از حضور در جمع، کاهش فعالیت و یا صحبت کردن، مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری، کاهش و یا افزایش اشتها و تفکر مرگ و خودکشی از بارزترین نشانه‌های بروز افسردگی در سالمندان است.
وی تاکید کرد: اولین قدم برای کاهش اختلالات در سالمندان تلاش برای بهبود عملکرد و کیفیت زندگی سالمند است و در گام بعد موارد زمینه‌ساز بروز افسردگی و اضطراب باید مورد شناسایی قرار گیرد.
این روانپزشک، ضروت تلاش برای بهبود کیفیت زندگی سالمندان را مورد توجه قرار داد و توصیه کرد: باید اصولی را از همان ابتدای جوانی و میانسالی رعایت کنیم تا سالمندی بهتری را تجربه کنیم.
وی با بیان این که به‌طور کلی ریشه بسیاری از اختلالات روان به ژنتیک برمی‌گردد، توضیح داد: برای تغییر ژن‌ها نمی‌توان اقدام درمانی ویژه‌ای انجام داد، ولی با پیروی از سبک زندگی سالم می‌توان به میزان قابل توجهی نشانه‌های تظاهرات ژنتیکی اختلالاتی نظیر افسردگی و اضطراب را در پیری کنترل کرد.
معتضدیان توصیه کرد: برنامه منظم برای فعالیت بدنی و رژیم غذایی سالم، پرهیز از مصرف چربی‌های اشباع‌شده و کاهش استفاده از کربوهیدرات‌ها از جمله فاکتور‌هایی است که به سلامت ذهن و جسم سالمند کمک می‌کند.
وی ادامه داد: فعالیت‌های فیزیکی مستمر مثل فعالیت‌های فیزیکی متوسطی که به صورت عادت در آمده باشد حتی در مدت زمان کوتاه، در سلامت جسم و روان موثر است. بهتر است این فعالیت‌ها گروهی باشد، زیرا در بهبود روابط اجتماعی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
او به راه‌های پیشگیری از ابتلا به افسردگی در دوران سالمندی اشاره کرد و افزود: از بهترین و موثرترین روش‌های پیشگیری از افسردگی در سالمندان حضور در اجتماع و روابط خانوادگی است. اعضای خانواده و مراقب سالمند باید برای ملاقات‌های سالمند با دوستان و اطرافیان خود برنامه‌ریزی منظمی داشته باشند تا از انزوای اجتماعی جلوگیری کنند.
وی ادامه داد: باید روند زندگی سالمندان به شکلی باشد که فرد احساس مفید بودن داشته باشد و ضمن ارتباط با اعضای خانواده و دوستان، او را متوجه این موضوع کنیم که سالمندی نیز یکی از مراحل چندگانه زندگی و مرحله رشد جدیدی است.
بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، معتضدیان در پایان، تصریح کرد: نگاه به دوران سالمندی نباید نگاه محدود کننده‌ای باشد و سالمندی را فقط با بیماری یا اختلال جسمی همراه بداند، بلکه باید ویژگی‌های برجسته این دوران را شناسایی و آن را تقویت کنیم. / ایسنا